Yüz Ölçümü: 5.467 km²
Nüfusu: 309.914
İl Trafik No.: 50
Alan Kodu: 0384
İlçeleri: Nevşehir (merkez)
Acıgöl
Avanos
Derinkuyu
Gülşehir
Hacıbektaş
Kozaklı
Ürgüp
Önemli Telefonları
Valilik: 213 39 05
Belediye: 213 10 30
Hastane: 212 32 00
Polis: 441 21 55
Jandarma: 311 20 14
Turizm Md.: 212 95 73
Turizm Dan. Md.: 213 36 59
Kültür Md.(Fax) : 213 42 60 : 213 70 45

TARİHİ

Kent, Orta Çağ ve Yeni Çağ'da, Seandos; Nissa ve Muşkara adıyla anılıyordu. Anadolu, Büyük Selçuklu Devleti'nin elindeyken eski adı Nissa'nın yerinde Muşkara adında bir köy vardı. Muşkara sağlam yapılı anlamındadır. 18 evlik küçük bir köy olan Muşkara, Ürgüp'e bağlıydı.

Tarihçi Charles Texier'e göre; XII. yüzyıl sonlarına doğru, yani Selçuklular zamanında, Nissa şehri halkı yavaş yavaş şehirden ayrılarak, başka bir yere göç etmişlerdir. Çevre ile ilgili bilgi veren tarihçiler, bu yeni göç yerinin Muşkara olduğunu yazarlar.

Osmanlılar döneminde ise; Muşkara yerine Nevşehir kullanılmaya başlandı. II. Beyazıt'ın oğlu Şehzade III. Ahmet'in sır katibi, Muşkaralı İbrahim, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa olarak sadrazamlığa getirildiğinde, doğduğu kent olan Muşkara'da büyük bayındırlık hareketine girişti. İmaretler, camiler, medreseler, hamam ve çeşmeler yaptırdı. Muşkara adını değiştirerek, kente Yenişehir anlamına gelen Nevşehir adını verdi.

Nevsehir, il olarak ikinci derecede öncelikle turizm bölgesidir. Acıgöl ise ilin ana ulaşım yolu olan Aksaray-Nevsehir karayolu üzerinde tek yerleşim merkezidir. Böylesine önemli konumda olan ilçede turizm hemen hemen yok gibidir. İlçenin turizm potansiyeli yüksek olduğu halde gösterilen faaliyetler oldukça azdır. Acıgöl yöre olarak tabii ve kültürel turizm değerlerine sahip bir beldedir. Bölgede kısmen arkeolojik araştırma yapılmış, kazı yapılmamıştır. Buna rağmen bu güne kadar ayakta kalabilmiştir. Örnekleri ile aynı değere sahip yeraltı şehri, dünyanın en büyük krater gölü (Acigöl), halkın kale dediği granit bir kayaya oyularak yapilmis, üzerinde taş merdivenle inilen sarnıcı bulunan dört katlı bir yapı, bu yapının hemen bati taraf ise bir anfi tiyatro kalıntısı izlenimini vermektedir (Bu sarnıçlardan ilçenin çesitli yerlerinde 8 adet bulunmaktadır). Sahip çıkılamadığından 6 tanesi yok olmustur. 2 tanesi gözle görülür şekildedir. İlçe sınırları içerisinde Yazılı Kaya olarak bilinen takriben 4 metre genişliğinde granit kaya üzerine oyulmuş resimli yazı, (hiyeroglif) vardır. Bu yazı, milattan önce 8. yüzyılda yazılmış olup geç Hitit dönemine aittir.

İlçede turizmin alt yapısı hemen hemen hiç yoktur. Turistik belgeli tesisin bulunmadığı Acıgöl'de belediye ruhsatlı ne yatak, ne de eglence merkezi vardır. İlçede aksamleyin bir yabancı yatmak için 20 kilometre uzaklıktaki il merkezine gitmek zorundadır. İlçede bulunan belli başlı turistik yöreler sunlardır: Acıgöl'ün merkezinde yeraltı şehri bulunmaktadır. Belediye tarafından gerekli ışıklandırma ve bakımı yapılan yeraltı sehri özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeri olmaktadır. Ayrıca ilçenin güneyinde Hititlerden kalma “Yazılı Kaya” Krater Gölü, Sünnetli Han bulunmaktadır. Karapınar yakınlarında çok ilginç bir yeraltı şehri bulunmaktadır. Ancak topraklarla kapalı olduğundan turizme açılmamıştır. Adı geçen yerden Acıgöl'e, oradan da İğdeli'ye yeraltından geçitler bulunmaktadır. Tatlarin kasabasında yeraltı şehri ve kilise bulunmakta, burası yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir.

KRATER GÖLÜ (ACIGÖL)



YAZILIKAYA


Milattan Önce 800'lü yıllarda Kapadokya Bölgesinde geç Hitit Krallığı Kayseri, Nigde ve Nevsehir'i içine alan Tabal Krallığıi'dır.Bu döneme ait Gülsehir -Sivas'a (Gökçetoprak), Acıgöl -topada,



Hacıbektas Karaburna köyünde Hitit hiyeroglifi ile yazılmış kaya anıtlar bulunmaktadır. Hitit hiyeroglifi ile yazılmış bu kaya anıtların en önemlilerinden olan Topada, Nevsehir'in 25 kilometre batısındaki Acıgöl ilçesi yakınlarındadır. 8 satırlık yazıtta Kapadokya bölgesinin siyasi durumu anlatılmaktadır. Metnin kısa özeti şöyledir: “Ben, büyük Kral Tuwati'nin oğlu Wasusarma'yım. Parzuta şehrinde yedi büyük kral vardır. Bunlardan üçü Warpalawas, Kiakki ve Tuwata dost idiler. Ben kraliyet onurumla geldim. Bütün şehir, büyük süvari ve piyadeleriyle karsı geldi. Onlara karşı geldim. Kendi arazisinde Parzuta şehri karşı geldi. Şehir suları tahrip edildi. Kadinlarında.... Fakat büyükler sonra bana...


Beylerim Tanrılar Tarhu (Hava Tanrisi) Sarumma (Firtina Tanrisi Tesrub'un oglu) ve daha iki Tanrı, önümden giderek, bana yol gösterdiler. Kim bu tanrıları alırsa, bu tanrılar onun zürriyetini ve ülkesini elinden alsınlar. Bu kişiler kral da olsa, halktan biri de olsa onun zürriyetini ve evini yok etsinler.

HASAN BABA TÜRBESİ

Acıgöl'e bağlı Kozluca Köyü ile Yuva Köyü arasında yer alan Hasan Baba Türbesinin ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmiyor. Ancak yapılan araştımalar sonucu 200-300 yıllık olduğu tahmin ediliyor


SÜNNETLİ HAN

Hoyratça yok edilen tarihimizin altın sahifelerinden bir Sünnetli Han şimdiki Çarsi Camii'nin yeri ancak, sorumsuz eller Sünnetli Han'ı yıkarak yerine cami yapmişlardır. Hanlar zinciri içerisinde(Avanos-Sari-Han-Til-Dolay Han, Aksaray-Alay Han ve Tepesi Delik Han) Sünnetli Han'dan hiçbir şey kalmamış Saruhan dışında diğerleri yıkık dökük ve bakımsızdır.

Tatlarin Kilisesi ve Yeraltı Şehri



evşehir İli, Acıgöl İlçesi'ne 10 km. uzaklıktadır Tatlarin Kasabası'nın "Kale" olarak adlandırıldığı tepesinin yamacında yer alır. İki nefli, iki apsisli, beşik tonozlu olan kilisenin narteksi yıkılmıştır. Oldukça iyi korunmuş olan fresklerdeki sahneler bantlarla birbirinden ayrılmıştır. Zeminde koyu gri, tasvirlerde ise mor, hardal ve kırmızı renkler kullanılmıştır.

1991 yılında ziyarete açılan yeraltı şehri ise, mekânlarının büyüklüğü, erzak depolarının sayısının ve kiliselerin çokluğu nedeniyle askeri garnizon ya da manastır kompleksini akla getirir. Yeraltı şehri oldukça geniş alanlara yayılmış, ancak küçük bir kısmı temizlenebilmiştir. Halen iki katı gezilebilen yeraltı şehrinin en önemli özelliği diğer yeraltı şehirlerinde pek bulunamayan tuvalete sahip olmasıdır.